Τουρκικά Σχολεία

Τουρκικά Σχολεία (στα Τουρκικά Σχολεία)
Στο ίδιο σύμπλεγμα που ορίζεται από τα οικοδομήματα Άγιος Φραγκίσκος (Ιμαρέτι) και τζαμί Νεραντζές εντάσσεται και το οικοδόμημα, το γνωστό σήμερα ως «Τούρκικο Σχολείο». Σύμφωνα με τη μαρμάρινη οθωμανική επιγραφή που σώζεται http://historicalcrete.ims.forth.gr/Toponyms/?listing=gazi-chouse%ce%90n-pasa-2 σήμερα στο υπέρθυρο της εξωτερικής εισόδου του σχολείου στην οδό Παπαμιχελάκη, το σχολείο ιδρύθηκε ως παρθεναγωγείο το έτος Εγίρας 1310 (1892- 93), επί τοποτηρητή της Γενικής Διοικήσεως Κρήτης Μαχμούτ Τζελαντίν Πασά και επί προεδρίας (ενδεχομένως τής Σχολικής Εφορείας) τού Κλαψάρ- ζαντέ Ετχέμ Μπέι. Πιο πριν, στα πρώτα χρόνια τής Τουρκοκρατίας, το σχολείο λειτουργούσε στο πάτωμα του γειτονικού τζαμιού της Νεραντζές, όπου οι μουσουλμανόπαιδες- κατά το τουρκικό σύστημα- κάθονταν κάτω, στο χαλί, γύρω- γύρω από τον δάσκαλο, μέσα στο τζαμί και μάθαιναν τα γράμματα της αλφαβήτου από το Κοράνι (όπως και τα ελληνόπουλα από τα ιερά βιβλία τής Εκκλησία).
Το νέο κτίριο (του τέλους τού 19ου αι.) που μόλις προαναφέραμε, είναι αποτέλεσμα της γενικότερης προσπάθειας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας να εκσυγχρονιστεί και να ακολουθήσει την Ευρώπη . Πρόκειται για ένα διώροφο κτίριο με έξι αίθουσες στο ισόγειο και πέντε στον όροφο. Η ανατολική είσοδος στον περίβολο είναι ένα βενετσιάνικο θύρωμα, το οποίο αναδιαμορφώθηκε με την κατασκευή ενός μικρότερου εσωτερικού θυρώματος. Ανάμεσα στα δύο τόξα παρεμβάλλεται ένα μεγάλο επιπεδόγλυφο κομμάτι με παράσταση κληματαριάς. Εκατέρωθεν των βάσεων των παραστάδων του θυρώματος υπάρχουν ανάγλυφα λιοντάρια. Στο ύψος των επικράνων έχουν τοποθετηθεί ανάγλυφα τεμένη με την ημισέληνο στην κορυφή (alem) .
Επί Κρητικής Πολιτείας, παράλληλα προς τα χριστιανικά διδακτήρια, λειτουργούσε και το τούρκικο διδακτήριο, για τις ανάγκες των οθωμανοπαίδων τής πόλης μας, αγοριών και κοριτσιών. Τα μεν κορίτσια εισέρχονταν από τη Δυτική είσοδο (Παρθεναγωγείο), ενώ τα αγόρια, που φοιτούσαν σε διαφορετικό κτίριο του συγκροτήματος, είχαν είσοδο από την ανατολική πλευρά, όπου σήμερα ο ναός τού αγίου Φραγκίσκου. Τα παραπάνω κτίρια κατεδαφίστηκαν και αυτό που σώζεται μέχρι σήμερα, με τα τοξωτά παράθυρα, κτίστηκε τα έτη 1888- 1899 από τον μηχανικό Δασκαλάκη και με εισφορές των Τούρκων της Κωνσταντινούπολης.
Το σχολείο αυτό- γνωστό, όπως σημειώσαμε, στις μέρες μας και ως «Τούρκικο»- άρχισε να λειτουργεί το έτος 1899 ως 4/θέσιο μικτό σχολείο. Αργότερα, έγινε και μόνο Θηλέων. Το 1911 δεχόταν και ελληνόπουλα, ενώ το 1924, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, έγινε απόλυτα ελληνικό και από το 1929 και μικτό, για αγόρια και κορίτσια.