Γκιουλούμπασης

Γκιουλούμπασης, ο (στου Γκιουλούbαση) [συνοικία]
Πρόκειται για τη σημερινή πλατεία Πλαστήρα, που εκτείνεται από το Καινούριο Λιμάνι μέχρι και τα πρώτα σπίτια που ορθώνονται στο ύψωμα του φρουρίου της Φορτέτσας. Η εν λόγω πλατεία διαμορφώθηκε με επιχωματώσεις, προερχόμενες από την κατεδάφιση του παραπλήσιου «Πύργου του Νερού» (Σου Κουλέ= «Πύργος του Νερού»), το έτος 1953.
Η ονομασία Γκιουλούμπασης κατ’ άλλους, είναι παραφθορά του τουρκ. Μπουλούκμπασης, ο (= ο αρχηγός μπουλουκιού, ο ταγματάρχης), που τη θεωρούμε κι εμεις ως πιθανή, γιατί, πράγματι, στην αρχή της Γκιουλούμπαση, παρά το σημερινό Καινούριο Λιμάνι, σε χάρτη μελέτης για το λιμάνι του Ρεθύμνου (μηχανικός Alferd Diemer, Σεπτ. – Οκτ. 1904), σημειώνεται η ύπαρξη παλιών στρατώνων [ως Ancienne Caserne (sic)], που αφορούν, μάλλον, στον προαναφερθέντα «Θαλάσσιο Πύργο της Ρεθύμνης» (= «Σου Κουλέ»), που σε έγγραφο του 1694 αναφέρεται ως φρούραρχός του (τουρκ. Μπουλούκμπασης) ο Μεχμέτ αγάς, υιός Αβδουλλάχ [βλ. σχετικά και στο λήμμα: Σου Κουλές (= Πύργος του Νερού) των χρόνων της Τουρκοκρατίας]. Πιθανόν, λοιπόν, από το τουρκ. αυτή λέξη που σημαίνει «φρούραρχος» («Μπουλούκμπασης») να προέρχεται και η ονομασία της πασίγνωστης αυτής, στους Ρεθεμνιώτες, συνοικίας.
Σημειώνεται, όμως, επίσης, ότι κυριολεκτικά πάνω στον ως άνω θαλάσσιο πύργο, βρισκόταν και ο «Θαλάσσιος Κήπος», ο, άλλως, ονομαζόμενος, «Κήπος των Ρώσων«, με το όνομα «Jardin du Prince George» (= Κήπος του Πρίγκιπα Γεωργίου). Για την ιστορία τού εν λόγω κήπου και του ονόματός του (Κήπος του Πρίγκιπα Γεωργίου), στην Ημερήσια Διάταξη, αρ. 7, της Ρωσικής Διοίκησης στο Ρέθυμνο, σημειώνεται ότι, στις 7 Ιανουαρίου 1899, ο Πρίγκιπας Γεώργιος επισκέφθηκε τον κήπο αυτόν και φύτεψε έναν φοίνικα.
Υπάρχει, λοιπόν, και η άποψη αυτή το «Γκιουλούμπασης» να αναφέρεται σε αυτόν τον θαυμάσιο Κήπο του Πρίγκιπα Γεωργίου, που υπήρχε στη συγκεκριμένη περιοχή και απλωνόταν κυριολεκτικά πάνω από το κτίριο- φυλακή των Τεσσάρων Μαρτύρων, στον τουρκικό Προμαχώνα του Λιμανιού, που, στα τουρκικά, ο κήπος αυτός, ονομάστηκε «Γκιουλ» (= ωραίος) «Μπαξές» (= κήπος). Και έτσι, το «Γκιουλ Μπαξές» (τουρκ. Gül bahçesι), μέχρι σήμερα, το μεταφράζαμε οι Ρεθυμνιώτες ως «Ωραίος Κήπος» (Γ. Δαλέντζας).
Μια ακριβέστερη, όμως, απόδοση της λέξης «Γκιουλ Μπαξέ» στα τουρκικά είναι «ροδόκηπος», «ροδώνας», οπότε, λοιπόν, στον εν λόγω κήπο θα πρέπει να αφθονούσαν τα ρόδα, τα τριαντάφυλλα (τουρκ. «Gül bahçesι»= ροδώνας, τριανταφυλλώνας). Και αυτή θεωρούμε, τελικά, ως την ορθότερη, ίσως, ερμηνεία του ονόματος «Γκιουλούμπασης» της όμορφης αυτής συνοικίας του Ρεθύμνου.