Εβραϊκή Συνοικία

Εβραϊκή συνοικία (η), Judeca ή Judaica ή Ghetto (στην Εβραϊκή συνοικία)
Με την έλευση των Βενετών, το Ρέθυμνο ανθίζει εντυπωσιακά. Η άνθιση αυτή θα φέρει στην πόλη, μεταξύ άλλων, και το εβραϊκό στοιχείο. Από την αρχή, άρα, της Βενετοκρατίας πρέπει να πρωτοσχηματίστηκε η Judeca στο Ρέθυμνο, η κλειστή, δηλαδή, και αμιγής εβραϊκή συνοικία (γνωστή και ως Judaica- Ghetto- Εβραϊκή) και τότε είναι που θα παρατηρήθηκε και η μεγαλύτερη ακμή της, λόγω, ακριβώς, και της προστασίας που δεχόταν από τους Βενετούς, που κατενόησαν τη χρησιμότητα αυτής της φυλής στον πλουτισμό και την εμπορική ανάπτυξη των αποικιών τους, εξαιτίας της έμφυτης κλίσης και ικανότητάς της προς την κερδοσκοπία και το εμπόριο.
Από τη Βενετοκρατία έχουμε και την πρώτη γνωστή αναφορά σε εβραϊκό θρησκευτικό θύλακα στην πόλη του Ρεθύμνου. Με απόφαση της βενετικής Γερουσίας, του έτους 1386, παραχωρούνταν στους ρεθεμνιώτες Εβραίους η άδεια ανέγερσης Συναγωγής, με αντάλλαγμα τη συνεισφορά τους στα εκτελούμενα, τότε, έργα στο λιμάνι του Ρεθύμνου. Στα χρόνια της Βενετοκρατίας η Συναγωγή στεγαζόταν στα ανατολικά της Φορτέτσας, στην περιοχή του Castell Vecchio ή τουλάχιστον στην ευρύτερη περιοχή του .
Στα νεότερα χρόνια η συνοικία βρισκόταν δυτικά της πόλης, κοντά στο σημερινό γήπεδο της Σωχώρας και σχεδόν κάτω από τον σημερινό λόφο του Τιμίου Σταυρού και επί Ενετοκρατίας λόφο του Αγίου Αθανασίου ή Φουρκοκέφαλο. Οι Εβραίοι ήταν υποχρεωμένοι να κατοικούν στην ορισμένη γι’ αυτούς συνοικία και από την οποία τους ήταν απαγορευμένο να εξέρχονται κατά τη διάρκεια της νύχτας. Εδώ υπήρχε και το νεκροταφείο της εν λόγω εβραϊκής κοινότητας (Ισραηλιτικό Νεκροταφείο- Εβραϊκά Μνήματα) , ενώ λίγο δυτικότερα της εβραϊκής συνοικίας υπήρχε και το Οβραίικο Γιοφύρι, παρά το ρέμα που παραρρέει εκεί (ο λόγος, προφανώς, για το ρέμα Γερανιώτικα). Φυσική θεωρούμε και την παρουσία στο ίδιο αυτό σημείο, παρά το ρέμα, και των μουσουλμανικών σφαγείων, ενώ τα σφαγεία των χριστιανών είναι γνωστό ότι βρίσκονταν στην περιοχή του χειμάρρου Καμαράκι.