Γκιουλούμπασης

Γκιουλούμπασης, ο (στου Γκιουλούbαση) [συνοικία]
Πρόκειται για τη σημερινή πλατεία Πλαστήρα, που εκτείνεται από το Καινούριο Λιμάνι μέχρι και τα πρώτα σπίτια που ορθώνονται στο ύψωμα του φρουρίου της Φορτέτσας. Η προηγούμενη ονομασία της ήταν πλατεία «Φιλικής Εταιρείας». Στην εν λόγω περιοχή υπήρχε ο «Πύργος του Νερού» [βλ. «Σου Κουλές» (= Πύργος του Νερού)] ή «Θαλάσσιος Πύργος» Ρεθύμνης των χρόνων της Τουρκοκρατίας, το Υγειονομείο (Lazaretto) και επί Τουρκοκρατίας ο περίφημος «Κήπος του Πρίγκιπα».
Τα τελευταία χρόνια, αμέσως πριν από την Κατοχή (1935), στον Κήπο αυτόν συνέχιζαν να φύονται κυρίως φοίνικες και αλμυρίκια και ορισμένα άλλα δένδρα και είχε πέτρινα παγκάκια για τους επισκέπτες του. Το 1931, επί υπουργίας Ασκούτση, ο κήπος και ο προμαχώνας κατεδαφίστηκαν και στη θέση τους έγινε το τελωνείο από τον μηχανικό Τσίχλη.
Το έτος 1953, όπως σημειώνει ο αρχαιολόγος Ν. Πλάτων, κατά τις εργασίες τοποθέτησης αγωγών ύδατος, εντοπίστηκε τμήμα οικοδομήματος, του οποίου διακρινόταν κατά χώραν μόνον ένας με κοχλιωτές ραβδώσεις κίονας, με τη βάση του και τμήμα τού κορμού και κρηπίδας από πωρόλιθο. Το κτίριο χαρακτηρίστηκε ότι ανήκει στους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους .
(Για την εν λόγω γνωστότατη και σήμερα συνοικία, βλ. περισσότερα στοιχεία στο ίδιο λήμμα (Γκιουλούμπασης) των χρόνων της Τουρκοκρατίας).