Μασταμπά Μαχαλεσί (συνοικία)
Το μακροτοπωνύμιο «Μασταμπάς» (αραβ. Mastampas) είναι εξελληνισμένη η αραβική ονομασία των πυραμιδοειδών τάφων τής αρχαίας Αιγύπτου και ειδικότερα των βαθμιδωτών. Σπάνιο τοπωνύμιο στα νεοελληνικά οικωνύμια, απαντά στο Ρέθυμνο ως συνοικία τόσο στα χρόνια τής Τουρκοκρατίας και της Κρητικής Πολιτείας (ως Μασταμπά Μαχαλεσί), όσο και μέχρι τις ημέρες μας (ως Μασταμπάς). Έχουμε ένα από τα ελάχιστα ίχνη αραβικής επίδρασης που εναπέμειναν στη γλώσσα τού κρητικού λαού.
Η θέση τής συνοικίας αυτής βρισκόταν εκεί ακριβώς όπου και σήμερα, στην «ανηφορική», δηλαδή, γειτονιά τής πόλης τού Ρεθύμνου, στον δρόμο- έξοδο προς το νότιο τμήμα τού νομού, ανάμεσα τού χειμάρου Τσάνα (καλυμμένου σήμερα από την οδό Κριάρη) και του χειμάρρου Καμαράκι. Κατά τον Νικόλαο Σταυράκη, το έτος 1881 η συνοικία αριθμούσε 158 μωαμεθανούς και, μόλις, 3 χριστιανούς κατοίκους. Ο μεγάλος μωαμεθανικός πληθυσμός τής εν λόγω συνοικίας δικαιολογεί, νομίζω, την εκεί ύπαρξη τού τεκέ (ή ντεκέ, τουρκ. tekke= ισλαμικό μοναστήρι, ασκητήριο για δερβίσηδες) και του τζαμιού (πρώην εκκλησίας τής αγίας Σοφίας), που αναφέρει στην περιοχή ο Εμμ. Γενεράλις. Σε συμβολαιογραφική δε πράξη των χρόνων τής Κρητικής Πολιτείας (1898- 1913) ο Μασταμπάς αναφέρεται ως «θέσις έξωθεν τής πόλεως Ρεθύμνης».