Iş Kale [= Ιτς Καλέ (= εσωτερικό φρούριο)] ή Φορτέτσα (στη Φορτέτσα)
Το εσωτερικό φρούριο στην τουρκική γλώσσα ονομάζεται Iş Kale (Ιτς Καλέ = εσωτερικό φρούριο). Στον «Παλαιό Τουριστικό Οδηγό τού Ρεθύμνου» η εν λόγω συνοικία Ιτς Καλέ (Φορτέτσα) αποκαλείται Ισσάρ [Hisar (= Χισάρ) = Κάστρο, Φρούριο (πβ. Αφιόν Καρά-χισάρ = Μαύρο Κάστρο του Οπίου)] και σημειώνεται, επί πλέον, η πληροφορία ότι στην περιοχή της υπήρχε στραγαλάδικο , ενώ σε τουρκικό έγγραφο αναφέρεται και ο ιμάμης και ο δεύτερος μουχτάρης τής συνοικίας, που θα τελούσε, ασφαλώς, τα ιερατικά του καθήκοντα στο τζαμί τής Φορτέτσας με τον τεράστιο τρούλο, του Σουλτάνου Ιμπραχίμ Χαν τού Α΄.
Mια αρκετά λεπτομερή και άκρως διαφωτιστική από κτιριακή, οχυρωματική και αμυντική άποψη περιγραφή «της ακρόπολης τού Ρεθύμνου» κάνει στο οδοιπορικό του ο περιηγητής τής Τουρκοκρατίας C. Rochfort Scott (1834), όπου, με γνώση ικανή σημειώνει την αποτελεσματικότητα τού φρουρίου από τη μεριά τής θάλασσας, που το βρέχει πλευρικά, αλλά και τις αμυντικές αδυναμίες του εξαιτίας τού απέναντί του ευρισκόμενου αρκετά υψηλότερού του λόφου, του σημερινού Τιμίου Σταυρού και Φουρκοκέφαλου τής Βενετοκρατίας.
Μας εντυπωσίασε, περαιτέρω, όταν σε έρευνά μας στο Υποθηκοφυλακείο Ρεθύμνου, των τελευταίων ετών τής Τουρκοκρατίας (1886- 1899), διαπιστώσαμε ότι πάρα πολλά συμβόλαια, σε σύγκριση με άλλες συνοικίες τού Ρεθύμνου, αφορούν σε ακίνητα τής Φορτέτσας. Και είναι γνωστό ότι το εσωτερικό τής Φορτέτσας ήταν σχεδόν όλο οικοδομημένο, και στα παραπάνω συμβόλαια ακουγόταν και γραφόταν ως «Συνοικία Φορτέτσας», με αμιγώς τουρκικό πληθυσμό (744 Μωαμεθανούς κατοίκους και μόνο μία χριστιανή!). Μια, μάλιστα, από τις πολλές συμβολαιογραφικές πράξεις που διεξήλθαμε αφορά και σε καφενείο τής εν λόγω τουρκοσυνοικίας τού φρουρίου τής πόλης τού Ρεθύμνου. Πιθανόν, λοιπόν, εδώ να ήταν και η μικροσυνοικία Νταουλχανί τής Φορτέτσας (βλ. ίδιο λήμμα των Νεοτέρων Χρόνων και της Τουρκοκρατίας).